1. Instytucje Unii Europejskiej:

* Parlament Europejski
– największy parlament świata z siedzibami w Strasburgu (główna), Brukseli i Luksemburgu; kilkuset posłów jest wybieranych w wyborach powszechnych w krajach członkowskich UE. PE współtworzy z radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską prawo unijne w zakresie wspólnego rynku, choć sam nie posiada prawa do inicjatywy ustawodawczej; PE zatwierdza unijny budżet, kontroluje prace Komisji Europejskiej, uchwala rezolucje i jest głosem UE na świecie.

* Rada Unii Europejskiej – organ decyzyjny UE, składa się z ministrów poszczególnych resortów państw członkowskich (w zależności od tematu spotykają się ministrowie rolnictwa, edukacji, spraw zagranicznych itd.). Współtworzy prawo unijne (tylko w zakresie wspólnego rynku współdecyduje z Parlamentem; w dziedzinie spraw zagranicznych, wewnętrznych i bezpieczeństwa oraz sprawiedliwości nie musi mieć zgody PE), zawiera umowy z krajami spoza UE, zatwierdza (z PE) budżet unijny, jest forum współpracy międzyrządowej. To o liczbę głosów w Radzie toczyła się walka m.in. Polski; udało się wynegocjować dla nas 27 głosów (np. Niemcy – 29, Słowacja – 7, Malta –3).

* Komisja Europejska
– organ wykonawczy UE z siedzibą w Brukseli, nazywany nieraz „rządem unijnym”, nadzoruje wykonywanie prawa unijnego, zarządza funduszami Wspólnoty. Komisja zgłasza inicjatywy ustawodawcze, może też wydawać rozporządzenia, wiążące kraje członkowskie. Komisja składa się z 27 komisarzy („ministrów”) odpowiedzialnych za poszczególne sektory; na jeden kraj przypada jeden komisarz, ale nie reprezentują oni swoich krajów, tylko interes całej Unii, kadencja Komisji trwa 5 lat, jest wybierana przez Radę UE, zatwierdzona przez PE.

* Rada Europejska
– organ polityczny UE, wyznaczający główne kierunki polityki Wspólnoty. RE to po prostu spotkania (szczyty) głów państw i szefów rządów. Na szczytach Rady Europejskiej podpisuje się najważniejsze dokumenty UE, negocjuje stanowiska i posunięcia.

* Europejski Trybunał Sprawiedliwości
– z siedzibą w Luksemburgu, składa się z 27 sędziów. Zadaniem Trybunału jest orzekanie w sprawach przestrzegania prawa unijnego – może wydawać wyroki zarówno przeciw krajom członkowskim UE, jak i przeciwko PE, Radzie UE czy Komisji, jeśli któreś z tych instytucji naruszyły unijne prawo.

2. Instytucje pozaunijne:

* Rada Europy
– często mylona z Radą Unii Europejskiej lub Radą Europejską, w rzeczywistości to organizacja zrzeszająca także państwa nie należące do UE (m.in. Rosję). Ma na celu wpływanie na przestrzeganie praw człowieka, ochronę demokracji itp. Powstała w 1949 roku, jej siedzibą jest Strasburg. To o fotel przewodniczącego Rady Europy walczy obecnie Włodzimierz Cimoszewicz.

* Europejski Trybunał Praw Człowieka
– organ sądownictwa międzynarodowego, orzeka w sprawach dotyczących praw człowieka. To
w tym Trybunale Alicja Tysiąc wygrała proces wytoczony Polsce. W ETPCz można zaskarżyć własne państwo, jeśli obywatel uzna, że w jakiejś dziedzinie jego prawa są przez państwo ograniczane.