„Przyznając tegoroczną nagrodę (…) w uznaniu dla stowarzyszenia MEMORIAŁ i wszystkich obrońców praw człowieka w Rosji, mamy nadzieję przyczynić się do przerwania kręgu strachu i przemocy otaczającego obrońców praw człowieka w Federacji Rosyjskiej (…)” – powiedział przewodniczący PE Jerzy Buzek.
MEMORIAŁ został założony pod koniec lat 80. jako inicjatywa mająca doprowadzić do budowy centrum pamięci ofiar represji stalinowskich.

Na czele organizacji stanął Andriej Sacharow. Po rozpadzie Związku Radzieckiego, MEMORIAŁ rozszerzył działalność i stał się organizacją praw człowieka, która propaguje „dojrzałe społeczeństwo obywatelskie i demokrację opartą na zasadzie państwa prawa” i w ten sposób chce zapobiegać powrotowi do totalitaryzmu.

MEMORIAŁ zabiega o przestrzeganie praw podstawowych w państwach postsowieckich, takich jak Azerbejdżan, Armenia, Gruzja, Tadżykistan, Mołdawia, Rosja i Ukraina. Otwarcie mówi o zbrodniach stalinowskich, w tym o Katyniu, oraz o prawdziwych przyczynach wybuchu II wojny światowej. Przyznanie nagrody przez PE jest wyraźnym sygnałem pod adresem Kremla, prowadzącego własną politykę historyczną i nieszanującego swobód obywatelskich.