Orzeł odleciał

Marcin Jakimowicz

|

GN 23/2006

publikacja 05.06.2006 13:03

Mni si wydaji, że to jakaś wola Boska, że tak zwariowałem na punkcie piłki – mawiał Kazimierz Górski. Legendarny trener zmarł23 maja w Warszawie.

Orzeł odleciał Wiele lat Górski spędził w skromnej klitce w Warszawie. East News/SE/DAREK IWAńSKI

Był królem polskiej piłki. Zaprowadził nasz futbol na szczyt. Jego „orły” zdobyły olimpijskie złoto i srebro i zajęły trzecie miejsce w mistrzostwach świata. Górski pokazał, jak wiele da się zdobyć pracą, konsekwencją i... zwykłą skromnością. Przez ostatnie lata chorował na raka. – Myśleliśmy, że i ten mecz wygra – opowiada Jan Tomaszewski. – Niestety. Grał tak jak pozwalał przeciwnik...

Ta ni ma jak Lwów
Urodził się w 1921 roku we Lwowie. – Pochodzę z bardzo religijnej, katolickiej rodziny. W kościele św. Elżbiety zostałem ochrzczony, tam też przyjąłem Pierwszą Komunię i byłem bierzmowany – opowiadał z rozrzewnieniem, które towarzyszyło mu zawsze, gdy wspominał Kresy. Tu zaczął grać w piłkę. Był napastnikiem lwowskich: RKS-u, Spartaka i Dynama.

Podczas okupacji pracował po 11 godzin dziennie w warsztatach kolejowych. – Zapowiadałem się na zdolnego szachistę. Wróżono mi wielką karierę. Dobrze grałem, ale nie mogłem wytrzymać, gdy długo siedziałem przy stole. Rozpierała mnie energia i ciągnęło na boisko. Może to jakaś wola Boska, że tak zwariowałem na punkcie piłki? – śmiał się po latach. W 1944 roku zgłosił się do wojska i dotarł aż do stolicy. Tu został do końca życia. Do 1953 roku był piłkarzem Legii. Na boisku koledzy wołali na niego „Sarenka”.

Po zakończeniu kariery zawodnika, Górski zajął się pracą szkoleniową. Prowadził warszawski Marymont i Gwardię oraz Lubliniankę. W latach pięćdziesiątych zajmował się szkoleniem kadry juniorów, a pod koniec lat sześćdziesiątych pracował z reprezentacją do lat 23, z którą osiągnął spore sukcesy. To z tej drużyny wywodzili się późniejsi medaliści igrzysk olimpijskich (1972) i mistrzostw świata (1974).

Postrach Brazylijczyków
W 1971 roku, rok przed olimpiadą, Górski został trenerem pierwszej reprezentacji Polski. Debiutował w Lozannie spotkaniem ze Szwajcarią. Polacy wygrali 4:2. Na igrzyskach w Monachium jego drużyna sięgnęła po najważniejsze w historii polskiego futbolu laury – złoty medal olimpijski. Dwa lata później wywalczyła trzecie miejsce w finałach mistrzostw świata w Niemczech. By się na nie dostać, Polacy musieli wyeliminować Anglików. Udało się. Remis na Wembley w 1973 roku otworzył piłkarzom znad Wisły drogę do wielkiej kariery. Do dziś oglądając telewizyjną relację z „jaskini lwa”, po plecach chodzą ciarki. Rok później na niemieckich stadionach zespół stał się największą niespodzianką mundialu. W walce o srebro podopieczni Górskiego wygrali 1:0 z samą Brazylią, a Grzegorz Lato z siedmioma bramkami został królem strzelców mistrzostw. – Nikt nie dawał nam najmniejszej szansy walki o medal. Pytano, po co tam jadę, szkoda pieniędzy. A jednak zawodnicy pokazali, co potrafią, co jest dla nich ważne – cieszył się Górski. Świetne wyniki osiągał m.in. przez znakomitą atmosferę w zespole.

Po dwóch latach przyszedł kolejny sukces – srebrny medal igrzysk w Montrealu. Zespół Górskiego rozegrał w ciągu pięciu lat 73 oficjalne mecze. Aż 45 wygrał, 12 zremisował, a przegrał zaledwie 16. Uciekłem ze szpitala – Czego Panu życzyć na 85. urodziny? – pytali w marcu dziennikarze. – Ja wim? Zdrowia? Zdrowie już było. Chyba słońca. Siedzę w tych czterech ścianach, oglądam telewizję, czytam gazety. I nawet na mecz nie mogę pójść. Sam jak w klatce – żalił się trener. Od roku mieszkał sam. Po sześćdziesięciu latach małżeństwa zmarła jego ukochana żona – Maria. Kilkadziesiąt lat spędzili w małym warszawskim mieszkaniu, gdzie wiedli bardzo skromne życie. Zdziwił się ten, kto oczekiwał po „trenerze tysiąclecia” przepychu. Gdy pani Maria poskarżyła się, że w pierwszym lokum, jakie dostali od Legii, przecieka dach i woda zalewa łóżko, pan Kazimierz przesunął je w inny kąt. Nie robił awantur, nie krzyczał: należy mi się!

Był skromny i bardzo nieśmiały. Nawet na pierwszą randkę z przyszłą żoną umówił się za pośrednictwem kolegów. – Mieszkał w barakach na Łazienkowskiej, a pani Maria z Czerniakowa często tamtędy spacerowała. Kazio strasznie był nieśmiały. Wysłał więc pani Marii delegację złożoną z trzech piłkarzy, którzy jej oznajmili, że jeden zawodnik chciałby ją zaprosić na kawę – śmieje się kolega z boiska, Andrzej Zientara. – Najbardziej niesamowite było to, że mimo statusu kultowego nie zmienił się ani na jotę. Nadal niezwykle skromny, ciepły, pełen wiary w człowieka – wspomina Andrzej Strejlau.

Był non stop w drodze. Dla Polaków był żywą legendą i na spotkania z nim waliły tłumy. – Miał dewizę, że „jak zapraszają, to jadę”. Nikomu nie odmawiał, bez względu na rangę spotkania, choćby chodziło o małą wiejską salkę – wspomina prezes PZPN Michał Listkiewicz. – Gdy był prezesem, a ja sekretarzem związku, przemierzyliśmy tysiące kilometrów. Wszędzie wzbudzał emocje, jak w dniu powrotu z mundialu w Niemczech, kiedy na ulice Warszawy wyszło tylko trochę mniej narodu niż podczas pielgrzymek Papieża.
Gdy rok temu w Kowalu niedaleko Włocławka stadion otrzymywał imię Kazimierza Górskiego, trener przyjechał zmęczony, nieogolony. Właśnie uciekłem ze szpitala, bo nie mogłem zawieść ludzi, którzy na mnie czekali – opowiadał. Powitała go burza braw.

Trzy pokolenia słuchały jego słynnych powiedzonek o tym, że „piłka to gra prosta. Nie potrzeba do niej filozofii”, „Tak się gra, jak przeciwnik pozwala”, „Dopóki piłka w grze, wszystko jest możliwe”, „Piłka jest okrągła, a bramki są dwie” czy „Mni się wydaji, że powinniśmy wygrać, no niemniej jednak trzeba cóśkolwiek zagrać”. Rozmawiał z każdym. Był częstym gościem w polskich więzieniach. Kiedyś podszedł do niego facet, cały w tatuażach: – Chciałbym uścisnąć szanowną rękę. Jak pana zespół odnosił sukcesy, ja 15-letni wyrok we Wronkach kiwałem. Górski spytał: – A jak pan się nazywasz? – We Wronkach wołali na mnie Cycek. – No to, panie Cycku, bardzo proszę, niech pan już więcej nie kiwa, niech pan lepiej na mecze chodzi... Innym razem w więzieniu na Służewcu ktoś zagadał: Mam jeszcze 15 lat odsiadki. Ale jak wyjdę, nie pomógłby mi pan załapać się do jakiejś drużyny? A Górski na to: „To jest mój telefon. Jak pan wyjdziesz, coś wykombinujemy”. Ku zdumieniu personelu więzień przestał grypsować i stał się dla innych wzorem. Często powtarzał, że jak wyjdzie, to Górski pomoże mu znów grać w piłkę.

Noszony na rękach
Zwracano się do niego w różnych sprawach dotyczących jego największej pasji: piłki nożnej: – Jestem przeciw meczom w Wielki Piątek – opowiadał dwa miesiące temu. – To źle, że wyznaczono mecz w tak wyjątkowym dniu i o tej porze. Telewizja telewizją, ale są rzeczy ważne i ważniejsze. Wielki Piątek to wielkie święto i trzeba to uszanować. Dobrze, że kibice protestują. Nie miał samochodu, nie zrobił nawet prawa jazdy. Jako prezes PZPN jeździł do pracy autobusem. Kiedyś rozbawiony opowiadał, że kobiety, które rozpoznały go w autobusie, zaczęły szeptać: „O, to ten znany trener Górski. Pewnie się upił i mu prawo jazdy zabrali”.

Był obsypany nagrodami. Sześć lat temu otrzymał od FIFA najwyższy order za zasługi. Na ceremonię do Zurychu przybyli Franz Beckenbauer, Bobby Charlton, Michel Platini i Johan Cruyff. Był uwielbiany nie tylko w Polsce. Fani greckiego Panathinaikosu, z którym odnosił sukcesy, nosili go na rękach.
Zmarł na krótko przed mistrzostwami świata, które w tym roku odbędą się w kraju, w którym osiągnął wielki sukces. Czy nasi piłkarze wezmą sobie do serca dewizę: „Chodzi o to, żeby strzelić jedną bramkę więcej od przeciwnika”?

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.