Nie jest to opowieść z życia świętego Dominika Guzmana, tylko cud za jego wstawiennictwem. Wszystko bowiem działo się kilkadziesiąt lat po śmierci założyciela zakonu dominikanów. Wskrzeszonym chłopcem jest postać historyczna, Napoleone Orsini Frangipani (1263–1342), późniejszy kardynał i legat papieski. W młodości miał poważny wypadek – spadł z konia. ptu skończyły się zapasy jedzenia. Wówczas „(…) całe zgromadzenie Izraelitów zaczęło szemrać przeciw Mojżeszowi i przeciw Aaronowi” (Wj 16,2). Nicolas Poussin namalował tę scenę na drugim planie. Na środku kompozycji widzimy Mojżesza (w niebieskiej szacie i purpurowym płaszczu) i jego brata Aarona (w białej szacie). Z obu stron otaczają ich ludzie domagający się jedzenia. Aaron się modli, a Mojżesz palcem wskazuje niebo, zapewniając wszystkich, że rychło nastąpi cud. Słysząc te obietnice, protestujący mężczyźni błagalnie wznoszą ręce do nieba.

Obraz hiszpańskiego artysty Pedra Berruguete, zgodnie z często stosowaną w średniowieczu manierą, pozwala nam obejrzeć jednocześnie następujące po sobie wydarzenia. Z lewej strony przez otwarte okno kościoła widzimy biegnącego białego konia i spadającego z niego jeźdźca. Służący, którzy towarzyszyli młodemu Napoleone w przejażdżce, znaleźli go już martwego. Zanieśli ciało chłopca do kościoła, w którym jeden z jego stryjów, kard. Stefano di Fossa Nuova, miał odprawiać Mszę Świętą. Kardynał wezwał w modlitwie na pomoc św. Dominika.

Chwilę cudu widzimy w centrum kompozycji. Głowa św. Dominika, ubranego w dominikański habit, jest otoczona aureolą. Święty lewituje w powietrzu, prawą ręką błogosławi chłopca, a lewą pomaga mu wstać. Jednocześnie podnosi oczy w górę, prosząc Boga o przywrócenie życia zmarłemu.

Z lewej strony cud obserwują rodzice chłopca. Jego ojciec Rinaldo Orsini był bratem ówczesnego papieża Mikołaja III. Cud w papieskiej rodzinie stał się sławny w całej Europie i jeszcze w dwóch następnych stuleciach często przedstawiano go w malarstwie.

Obraz Pedra Berruguetego był częścią wystroju klasztoru dominikańskiego pw. św. Tomasza z Akwinu w kastylijskim mieście Ávila.

Leszek Śliwa