Maciej Kalbarczyk: Czy można postawić znak równości pomiędzy głodem i niedożywieniem?

Magdalena Kubik: Nie do końca. W biedniejszych regionach świata niedożywienie jest rzeczywiście konsekwencją głodu. Osoby dotknięte tym problemem w widoczny sposób tracą na wadze. W krajach rozwiniętych jest jednak inaczej. Tutaj niedożywienie może być rezultatem spożywania dużych ilości niskiej jakości produktów, czyli np. wysokowydajnych wędlin (zawierają niewielką ilość mięsa, a większość ich składu stanowią substytuty białkowe i woda), niskich jakościowo konserw i słodzonych napojów. Zamiast niezbędnych składników odżywczych organizm otrzymuje wraz z nimi tłuszcze trans, cukier czy szkodliwe barwniki. Tak dochodzi do paradoksu: osoby otyłe są często niedożywione. Ten problem dotyczy również dzieci.

Co dzieje się w naszym organizmie, gdy nie dostarczamy mu wartościowego pożywienia?

Przy niedoborach kalorycznych organizm zaczyna czerpać energię z rezerw w postaci tkanki tłuszczowej. A gdy zapasy w tym miejscu ulegną wyczerpaniu, przestawia swoje mechanizmy metaboliczne na czerpanie energii z innych struktur. Przykładowo, jeśli nie dostarczamy mu wystarczającej ilości wapnia, znajduje je w kościach. Proces wyniszczania organizmu postępuje stopniowo. Niedobory nie bolą, zauważamy je dopiero wtedy, kiedy pojawiają się ich konsekwencje, które z czasem prowadzą do poważnych chorób.

Jakich?

Kiedyś ludzkość zmagała się m.in. z beri-beri, wywołanym niedoborem witaminy B1, oraz szkorbutem, będącym skutkiem niedoboru witaminy C. Dzięki fortyfikacji żywności, czyli wzbogacaniu jej o mikroelementy, te schorzenia w dużej mierze udało się wyeliminować. Dzisiaj mamy jednak inne problemy. Jednym z nich są zaburzenia funkcjonowania tarczycy oraz zaburzenia odporności wywołane brakiem witaminy D3. Cały czas występują także niedobory innych składników odżywczych, także u małych dzieci. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, jakie mogą być konsekwencje tego zjawiska. Dostrzegamy je zwykle dopiero w średnim wieku lub na starość. Wówczas u wielu pacjentów diagnozuje się m.in. osteoporozę, zaburzenia układu krążenia i wspomniane już problemy z tarczycą.