Jakub Jałowiczor: Skoro artyści mają honoraria za występy, dochody ze sprzedaży płyt albo obrazów, tantiemy, przychody z aktywności w internecie, to czemu nie opłacają składek zdrowotnych i emerytalnych?

Wanda Zwinogrodzka: Nie tyle „mają”, ile miewają, bardzo nieregularnie, a jeszcze warto zapytać – w jakiej wysokości. Wizerunek artystów kształtują gwiazdy i celebryci, bo są najbardziej widoczni. Oni rzeczywiście świetnie zarabiają, ale to wąska grupa kilkuset, może tysiąca osób. W 2018 roku prof. Dorota ­Ilczuk z Uniwersytetu SWPS zrobiła badania, z których wynika, że środowisko artystyczne liczy ok. 67 tys. ludzi i tylko niecałe 7 proc. z nich to osoby zamożne. Podkreślam, nie bogate, ale zamożne.

Od jakiego pułapu zaczyna się zamożność?

Przyjmuje się, że od drugiego progu podatkowego, co wówczas oznaczało roczne dochody brutto powyżej 85,5 tys. czyli 7 tys. miesięcznie. Przytłaczająca większość artystów żyje znacznie skromniej. 30 proc. ma dochody mniejsze niż płaca minimalna, 60 proc. poniżej średniej. Mediana zarobków brutto ludzi teatru to 2800 zł, artystów plastyków – 2600 zł, tancerzy – 2200 zł, a artystów ludowych – 1300 zł. Przypominam, że mediana oznacza, iż połowa z nich zarabia mniej.

Co zmieni ustawa, którą Pani proponuje?

Pozwoli włączyć rzeszę artystów do powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych, z którego obecnie są wykluczeni. 54 proc. z nich pracuje na podstawie umów o dzieło, co oznacza, że muszą samodzielnie opłacać składki ZUS według stawek dla przedsiębiorców (obecnie to prawie 1,5 tys. zł), ale bez ulg, z których ci ostatni korzystają. Przy dochodach rzędu 2–3 tys. zł to praktycznie nierealne. Dlatego projekt ustawy przewiduje powołanie Polskiej Izby Artystów (PIA), która będzie operatorem Funduszu Wsparcia Artystów Zawodowych. Osoby zarabiające poniżej 80 proc. średniej krajowej i pozbawione tytułu do ubezpieczenia, ponieważ nie pracują na etacie bądź nie prowadzą działalności gospodarczej, będą mogły uzyskać dopłatę do składki. Ponadto PIA wydawać będzie Kartę Artysty Zawodowego dającą różne uprawnienia, dostępne dzięki umowom wynegocjowanym z podmiotami prywatnymi i publicznymi np. w zakresie specjalistycznej opieki zdrowotnej dla tancerzy czy wokalistów, której obecnie są pozbawieni, choć bardzo jej potrzebują.