Jego biografia skupia wszystkie najważniejsze wątki historii Węgier i Europy Środkowej w XX wieku – utratę znacznej części ziem przez wieki tworzących wspólnotę Korony św. Stefana, tragiczny w skutkach sojusz z III Rzeszą oraz sowiecką dominację nad Europą Środkową.

Delikatny temat

– Słowacy byli zaskoczeni informacją o rozpoczęciu w 2019 r. przez abp. Marka Jędraszewskiego procesu beatyfikacyjnego Esterházyego – mówi mi słowacki dziennikarz, dobrze znający Polskę i z uwagą obserwujący relacje w trójkącie polsko-słowacko-węgierskim. – Odnieśliśmy wrażenie, jakby Węgrzy razem z Polakami starali się załatwić tę sprawę ponad naszymi głowami – dodaje. Oczywiście mój rozmówca wie, że matką tego potomka jednego z najstarszych węgierskich rodów była Polka, Elżbieta z domu Tarnowska, córka rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Stanisława Tarnowskiego. Sam Esterházy podkreślał związki z Polską, znakomicie władał naszym językiem. Swe plany polityczne kreślił w nadziei, że uda się stworzyć konfederację Polaków, Słowaków, Czechów i Węgrów, która oprze się naciskom III Rzeszy oraz Związku Sowieckiego. Jesienią 1939 r., m.in. za jego sprawą, schronienie na Węgrzech znalazło ponad 100 tys. polskich żołnierzy oraz ich rodziny. Osobiście przerzucił przez granicę gen. Kazimierza Sosnkowskiego, a także wielu czeskich i słowackich żołnierzy. – Nie zmienia to faktu, że jego działalność polityczna miała wpływ przede wszystkim na losy Słowacji i dlatego mamy prawo do własnego osądu tej postaci – podkreśla mój rozmówca.