Obraz ilustruje popularną legendę o świętej. Mówiono, że często, po kryjomu przed mężem, wynosiła z zamku pieniądze i rozdawała ubogim. Pewnego razu, gdy mąż wyjechał na polowanie, Elżbieta wzięła dla biednych tak dużo monet, że nie mieściły się jej w rękach, więc niosła je zawinięte w narzuconym na ramiona płaszczu. Kiedy zbliżała się do wioski, na jej drodze niespodziewanie stanął małżonek, który właśnie wracał z polowania. Zapytał Elżbietę, co niesie. Bojąc się jego reakcji, zaskoczona, odpowiedziała, że róże, choć był to środek zimy. Rozgniewany rozchylił szybko płaszcz żony, podejrzewając, że go oszukuje. Ku swemu zdumieniu znalazł tam naręcza pięknych kwiatów.

Elżbietę widzimy w koronie na głowie, co przypomina o jej królewskim pochodzeniu. Mąż, w stroju myśliwskim, niesie ze sobą oszczep i kuszę, a na smyczy prowadzi psa. Zamek w Wartburgu, w którym oboje mieszkali, widać w oddali, w lewym górnym rogu obrazu.

Legenda jest głęboko krzywdząca dla męża Elżbiety. Ludwik IV Święty, hrabia Turyngii i palatyn saski, był znany z pobożności i hojności. Zginął podczas wyprawy krzyżowej w wieku 27 lat i chociaż nie został kanonizowany, nadano mu przydomek „Święty”.

Najprawdopodobniej w pamięci ludowej pomylono dwie święte Elżbiety: Węgierską i Portugalską. Obie żyły w XIII wieku, obie zasłynęły z dobroczynności, obie były najpierw świeckimi władczyniami, a potem zostały tercjarkami franciszkańskimi. Elżbieta Węgierska była ciotką Elżbiety Portugalskiej. Legenda dotyczyła pierwotnie Elżbiety Portugalskiej, której mąż miał opinię skąpca.

Leszek Śliwa