Dlaczego naszym świętem narodowym jest właśnie 11 Listopada? Bo to symboliczna data związana z odzyskaniem niepodległości po 123 latach niewoli. Wywieszamy flagi, śpiewamy hymn, oddajemy hołd tym, którzy za tę wolność oddali życie. To element polityki historycznej prowadzonej przez każde państwo. Wolny naród świętuje niepodległość, totalitarne państwo ma inne priorytety. Nie było przypadku w tym, że komuniści kazali ludziom fetować 22 Lipca, nie uznawali 11 Listopada, a wywieszanie flag 3 maja traktowali jak prowokację. To też była polityka historyczna.

Bohaterowie fałszywi i prawdziwi

Zapewne niewielu przedstawicieli pokolenia urodzonego po 1989 roku kojarzy, kim byli Hanka Sawicka, Janek Krasicki czy generał Świerczewski. A przecież ich portrety noszono na pochodach, to oni byli patronami szkół, trafiali na banknoty, bo taka była wówczas polityka historyczna. Na piedestał wynoszono zdrajców, kolaborantów albo ludzi zupełnie przypadkowych. Nic dziwnego, że żaden z nich nie przetrwał próby wolności.

– Dziś już nie neguje się faktu, że każde państwo taką politykę prowadzi. Lęki przed narzucaniem jednej, powszechnie obowiązującej, czy wręcz fałszywej wizji historii bardziej pasują do ustroju totalitarnego. W demokracji wizja polityki historycznej podlega ocenie w debacie publicznej – zauważa Paweł Ukielski, autor wydanej właśnie książki „Pamięć Polski, pamięć sąsiadów. Pamięć Europy”. Nie ma wątpliwości, że taka debata od wielu lat się u nas toczy. Dotyczy rzeczy bardzo istotnych, bo spór o kierunek transformacji jest też sporem o tożsamość. A ta nieuchronnie wiąże się ze stosunkiem do przeszłości. Pokaż mi, kogo uznajesz za bohatera, a powiem ci, kim jesteś. Najgorętszy spór toczy się dziś o ocenę antykomunistycznego powstania po 1945 roku. Są jednak daty i postaci z naszej historii, wokół których możemy się jednoczyć. Wymowy 11 Listopada i zasług ojców niepodległości nikt na szczęście nie kwestionuje.