Celowo używam sformułowania „dzieło”, gdyż jest to praca wybitna, ukazująca olbrzymią erudycję Wildsteina, będąca swego rodzaju podsumowaniem jego refleksji nad współczesną cywilizacją. Refleksji nie tylko teoretycznej, lecz wynikającej z doświadczenia autora jako publicysty, pisarza, filozofa, działacza demokratycznej opozycji, po 1989 r. aktywnie zaangażowanego w nasze życie społeczno-polityczne.

Bronisław Wildstein opisuje konflikt naszej cywilizacji w kategoriach sporu dwóch postaw: buntu i afirmacji. Ta pierwsza to odrzucenie świata z jego podstawowymi uwarunkowaniami, jak prawo naturalne czy rozeznanie, co jest obiektywnie dobre, a co złe, a w zamian przypisanie sobie prawa do decydowania, jaki ma ten świat być, jakie mają obowiązywać w nim zasady – a więc boskiego statusu. Autor uważa tę postawę za destrukcyjną i wskazuje negatywne, a często wręcz tragiczne konsekwencje jej przyjęcia, np. rewolucję francuską, totalitaryzmy XX wieku, a współcześnie – ideologie kwestionujące ludzką płciowość. Wildstein przeciwstawia buntowi postawę afirmacji, wskazując, że właśnie ona dawała i daje szanse na rozwój cywilizacji. Podkreśla przy tym, że afirmacja nie oznacza akceptacji świata z jego złem, lecz pozwala zrozumieć istotę tego zła i umożliwia przeciwstawienie się mu. „Świat, w którym żyjemy, został nam zadany. To w jego i tylko w jego ramach możemy odnaleźć wolność i nadać naszemu istnieniu sens” – tłumaczy.

Praca składa się z szesnastu esejów poświęconych różnym aspektom przeszłości i teraźniejszości. Dotyka dziedzin takich, jak filozofia, ekonomia, sztuka czy polityka. Jeden z esejów poświęcony jest doświadczeniom Polski w okresie komunizmu i po 1989 r.

Bogumił Łoziński