Oparta na faktach opowieść przedstawia epizod z życia Jana Masaryka – syna Tomáša Masaryka, pierwszego prezydenta Czechosłowacji. Jan Masaryk, po puczu w lutym 1948 r., jako jedyny minister pozostał na swoim stanowisku w opanowanym przez komunistów rządzie. Kilka tygodni później zginął tragicznie. Jednak film opowiada o wcześniejszym fragmencie biografii bohatera.

Właściwa akcja filmu rozgrywa się na przestrzeni kilku miesięcy, od października 1938 r., kiedy Masaryk, który był przez wiele lat ambasadorem w Londynie, na znak protestu przeciw układowi monachijskiemu złożył dymisję i wyjechał do USA. W prologu filmu Masaryk, po włamaniu się do jakiegoś mieszkania, w którym chciał pograć na fortepianie, trafia ostatecznie do kliniki psychiatrycznej. Jak się okazuje, dyplomata od młodości cierpiał na łagodną postać schizofrenii, a sytuacja, w jakiej znalazła się ojczyzna, sprawiła, że uległ załamaniu nerwowemu. W klinice, czasem na pograniczu jawy i snu, wraca pamięcią do kluczowych wydarzeń, które doprowadziły do oddania kraju Hitlerowi przez mocarstwa zachodnie.

Film przedstawia dyplomatyczne zabiegi prowadzone przez przedstawicieli Wielkiej Brytanii i Francji, usiłujących za wszelką cenę uniknąć konfliktu zbrojnego z Niemcami w obronie małego kraju, jakim jest Czechosłowacja. Z drugiej strony pokazuje też uporczywe, chociaż bezskuteczne starania Masaryka, by zapobiec katastrofie. To najciekawszy wątek, bo pozwala przynajmniej częściowo poznać mało znane dla widza spoza Czechosłowacji kulisy aneksji. Szkoda, że reżyser nie rozwinął go bardziej, zamiast bulwersować widza mało interesującymi szczegółami osobistych przeżyć ekscentrycznego polityka, który – jak wynika z filmu – prowadził raczej rozrywkowe życie.

Edward Kabiesz

Masaryk, reż. Julius Ševčík, wyk.: Karel Roden, Arly Jover, Oldřich Kaiser, Czechy/ Słowacja 2016. Film można obejrzeć bezpłatnie na kanale arte.tv/pl do 23.09.2020 r.