Opracowanie „Polska – Stolica Apostolska. Z dziejów wzajemnych relacji w 100. rocznicę odnowienia stosunków dyplomatycznych” jest nie tylko monografią relacji dyplomatycznych, ale także istotnym przyczynkiem do naszej historii i związków Polski z papieskim Rzymem, które przesądziły o naszych relacjach z Zachodem, a także kulturalnej i duchowej tożsamości kolejnych pokoleń Polaków. Koncepcję książki wymyślił historyk i dyplomata, który pracował m.in. w Ambasadzie RP przy Stolicy Apostolskiej Wojciech Biliński. Współpracowali z nim mający podobne doświadczenie dyplomatyczne Piotr Samerek i dyrektor Archiwum Akt Dawnych w Warszawie dr Hubert Wajs. Atutem tej publikacji jest bogaty i bardzo starannie wyselekcjonowany materiał ilustracyjny i źródłowy.

W naszej świadomości Watykan funkcjonuje głównie z perspektywy, pontyfikatu Jana Pawła II, który spowodował, że bardzo wielu Polaków przewinęło się przez to miejsce. Książka poszerza tę perspektywę, unaoczniając fakty niejako oczywiste, choć nieraz ze względów politycznych kwestionowane – że Rzym jako stolica zachodniego chrześcijaństwa przez tysiąc lat był nie tylko ważnym punktem odniesienia polskiej polityki zagranicznej, ale także gwarantem naszej suwerenności. W tych relacjach zresztą była wzajemność. W granicach państwowych Rzeczypospolitej Kościół katolicki obu obrządków rozwijał się dynamicznie, tworząc wspólnotę oddychającą dwoma płucami chrześcijańskiej duchowości.

Na potrzeby publikacji przeprowadzona została specjalna kwerenda w archiwach polskich i zagranicznych, dzięki czemu publikowanych jest w niej wiele nieznanych dokumentów, reprodukcji, map i fotografii. Książka została wydana niezwykle starannie, również w wersji angielskiej z obszernymi streszczeniami w języku włoskim. Będzie ozdobą każdej biblioteki, zarówno prywatnej, jak i instytucji publicznej bądź kościelnej.

Andrzej Grajewski