Wydawało się, że przywykliśmy już do status quo: nieprzyjazne i groźne pomruki z Moskwy pod naszym adresem to element wschodniego klimatu, którego nie zmienia ani realne, ani medialne ocieplenie. A jednak częstotliwość i bezczelność, z jaką rosyjskie władze, w tym sam prezydent Putin, atakowały w ostatnich tygodniach Polskę, zaskoczyły chyba nawet najbardziej sceptycznych wobec możliwości prowadzenia dialogu z Rosją. Zwłaszcza neostalinowska wizja historii w wydaniu Władimira Władimirowicza, który Polskę oskarżył o wybuch II wojny światowej, przywołała najgorsze skojarzenia z przeszłości. Przy takich okazjach warto wracać do pytania, czy w Rosji naprawdę nie ma alternatywy dla leninizmu, stalinizmu, putinizmu… Czy sami Rosjanie są skazani – nawet na własne życzenie – na wegetację w cieniu imperialistycznej władzy? I czy w rosyjskim kodzie genetycznym jest zapisane gwałcenie prawa innych narodów do samostanowienia?

Historia do bicia

Spontaniczna odpowiedź brzmi: tak. I zbyt wiele, niestety, mamy przykładów z historii dalszej i bliższej na poparcie takiego obrazu Rosji. To nie tylko kwestia kaprysów i praktyki kolejnych władców Kremla, ale również „solidnej podstawy programowej”, całych potężnych szkół rosyjskiej myśli geopolitycznej, które uzasadniały i uzasadniają imperialistyczną „konieczność dziejową”. Zwłaszcza po upadku Związku Radzieckiego pojawiły się liczne ośrodki, które miały niejako ocalić utraconą potęgę, a raczej stworzyć nowe podstawy do odzyskania dawnej „świetności”. Jest w tym mieszanka wszystkiego, co potrzebne do życia imperium opierającego swoją potęgę (realną lub projektowaną) na osłabianiu sąsiadów.