Według raportu sporządzonego przez Narodowy Bank Polski, pod koniec 2017 r. w gotówce przechowywaliśmy niecałe 9 proc. zgromadzonych pieniędzy, a blisko 40 proc. na różnego rodzaju depozytach bieżących i oprocentowanych. Aby nasze oszczędności były bezpieczne, należy powierzać je podmiotom, których funkcjonowanie nadzorują powołane do tego celu przez państwo instytucje, takie jak Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego czy Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Są to instytucje należące do sieci bezpieczeństwa finansowego w Polsce.

Bank centralny, czyli Narodowy Bank Polski

Bank centralny to jedna z najważniejszych instytucji z punktu widzenia stabilności gospodarki, w tym również całego systemu bankowego. NBP spełnia trzy podstawowe funkcje. Jest to bank emisyjny, czyli instytucja posiadająca wyłączne prawo do emitowania pieniędzy w Polsce. To NBP decyduje, jaką ilość pieniędzy „wyprodukować” i kiedy wprowadzić je w obieg, aby utrzymać wartość złotego na stabilnym poziomie.

Wygraj nagrody!

• Przeczytaj uważnie tekst z cyklu „Nowoczesne finanse seniora”, rozwiąż krzyżówkę, znajdującą się na ostatniej stronie dodatku telewizyjnego, i odczytaj hasło utworzone z ponumerowanych liter. Nagrody czekają! • Atrakcyjne nagrody czekają również na uczestników zabawy dostępnej na internetowej stronie cyklu „Nowoczesne finanse seniora”. Wystarczy wejść na: www.gosc.pl/Nowoczesne_finanse_seniora i rozwiązać quiz lub wypełnić ankietę dotyczącą treści artykułu z cyklu „Nowoczesne finanse seniora”. Wśród uczestników zabawy zostaną rozlosowane nagrody.

Bank centralny pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach. Ponadto m.in. organizuje system rozliczeń pieniężnych, nadzoruje systemy płatności w Polsce, a także jest odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego.

Trzecia funkcja NBP to obsługa bankowa finansów państwa – m.in. budżetu, rządowych rachunków bankowych i rachunków centralnych instytucji państwowych.

Komisja Nadzoru Finansowego

Organem administracji rządowej, którego celem jest sprawowanie nadzoru nad bezpieczeństwem całego rynku finansowego w Polsce, jest Komisja Nadzoru Finansowego. KNF sprawuje nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym, emerytalnym, nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych, instytucjami pieniądza elektronicznego oraz nad sektorem kas spółdzielczych (SKOK). Sprawuje pieczę m.in. nad finansami ZUS, KRUS, BFG, Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego czy nad ubezpieczeniami zdrowotnymi NFZ.

W jaki sposób KNF kontroluje rynek bankowy? Przede wszystkim Komisja nadzoruje wywiązywanie się banków z restrykcyjnych zapisów ustawy Prawo bankowe. Już na etapie zakładania banku lub SKOK-u w Polsce wymagane jest uzyskanie zgody KNF. A Komisja przed jej wydaniem skrupulatnie sprawdza m.in. zdolności organizacyjne banku do prowadzenia działalności finansowej, czy nowa instytucja finansowa zgromadziła kapitał założycielski oraz czy dysponuje odpowiednimi warunkami do przechowywania środków pieniężnych i możliwościami bezpiecznego przeprowadzania operacji finansowych. Zainteresowanie KNF bankiem nie kończy się z chwilą wydania zezwolenia na działalność. Stabilność finansowa banków komercyjnych i SKOK-ów jest przez Komisję cały czas monitorowana.

Bardzo ważnym elementem działalności KNF jest lista ostrzeżeń publicznych, którą znajdziemy na stronie www.knf.gov.pl. Co to takiego? Urząd Komisji Nadzoru Finansowego na bieżąco monitoruje rynek finansowy w Polsce. Nie tylko działające na mocy ustawy Prawo bankowe banki komercyjne i SKOK-i, ale całość rynku. W razie wychwycenia niebezpiecznych dla klienta instytucji finansowych (np. podszywających się pod banki firm, które nie są objęte żadnymi państwowymi gwarancjami) KNF publikuje informacje o niewłaściwej działalności takiej firmy na liście ostrzeżeń publicznych. Gdy chcemy skorzystać z oferty pozabankowej instytucji finansowej, warto wcześniej sprawdzić, czy nie znajduje się ona na liście ostrzeżeń. Pieniądze powierzone instytucji, która znalazła się na tej liście, z pewnością nie będą bezpieczne.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Pieniądze ulokowane w bankach i Spółdzielczych Kasach Oszczędnościowo-Kredytowych są zabezpieczone m.in. gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. To instytucja, która zapewnia bezpieczeństwo naszych środków do równowartości w złotych 100 tys. euro (dlatego mając oszczędności większe od tej kwoty, bezpieczniej ulokować je w kilku różnych bankach, w każdym pieniądze nieprzekraczającą tej sumy – wtedy całość naszych oszczędności jest zabezpieczona gwarancjami Funduszu). Gwarancje te dotyczą wyłącznie środków zgromadzonych w bankach i SKOK-ach. Listę instytucji finansowych objętych gwarancjami BFG można znaleźć na stronie www.bfg.pl. Fundusz ma sprawdzone mechanizmy reagowania w sytuacjach, gdy zagrożone są oszczędności mającego kłopoty z wypłacalnością banku lub SKOK-u, a środki są wypłacane klientom w ciągu 7 dni.

Co to znaczy?

Transza – niektóre kredyty banki wypłacają nie jednorazowo, ale w częściach, czyli transzach. Tak jest na ogół w przypadku kredytów na budowę domu oraz kredytów inwestycyjnych dla przedsiębiorstw. Wypłacanie kredytu w transzach pozwala bankowi na monitorowanie, czy  przyznany kredyt jest wykorzystywany zgodnie z umową. Aby kredytobiorca mógł otrzymać kolejną transzę, musi rozliczyć wydatki z poprzedniej. Piramida finansowa – jeden z najbardziej znanych schematów oszustw finansowych. Wymyślił ją w latach 20. ub. wieku Carlo Ponzi. Działa ona tak, że zysk każdego uczestnika zależy od wpłat kolejnych uczestników. Utrzymywanie piramidy wymaga więc udziału kolejnych klientów. Kiedy ich liczba się wyczerpie, piramida finansowa upada.

Prawo po twojej stronie

Korzystając z jakichkolwiek usług finansowych (lokowanie oszczędności, zaciąganie kredytu czy pożyczki), należy wybierać oferty instytucji finansowych działających na podstawie Prawa bankowego. Lepiej unikać pozabankowych firm finansowych. Polskie prawo jasno określa prawa klientów banków czy SKOK-ów. Na przykład bank, który udzieli kredytu, nie może naliczać dodatkowej opłaty za spóźnienie ze spłatą raty (poza karnymi odsetkami). Musi poinformować klienta o realnych kosztach zawarcia umowy kredytowej jeszcze przed jej podpisaniem, a klient ma prawo negocjować tymczasowe zawieszenie spłaty kredytu w razie trudnej sytuacji losowej (np. utrata pracy czy choroba mająca wpływ na płynność finansową). To tylko niektóre z praw przysługujących kredytobiorcy. Jednak nawet w sytuacji, gdy nasze problemy wynikają ze współpracy z instytucjami pozabankowymi, istnieją organizacje i instytucje (np. Rzecznik Finansowy, Federacja Konsumentów, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów – UOKiK: www.uokik.gov.pl/sprawy_indywidualne.php), do których możemy zwrócić się po pomoc. Rzetelnej informacji o możliwościach działania w trudnej sytuacji udzielają:

• infolinia konsumencka: 801 440 220, • Rzecznik Finansowy: 22 333 73 26; www.rf.gov.pl, • Konsumenckie Centrum e-porad porady@dlakonsumentow.pl, • rzecznicy konsumentów: www.uokik.gov.pl/rzecznicy, • oddziały Federacji Konsumentów: www.federacja-konsumentow.org.pl

Więcej o ekonomii na stronach internetowych NBP. Zainteresowała cię treść artykułu? Podziel się z najbliższymi! Zaproś ich do odwiedzenia strony www.gosc.pl/Nowoczesne_finanse_seniora, gdzie zamieszczamy kolejne odcinki cyklu „Nowoczesne finanse seniora”.