Urodzona bez grzechu

GN 49/2018

publikacja 06.12.2018 00:00

Dogmat mówiący o tym, że Matka Boża urodziła się bez grzechu pierworodnego, ustanowiono dopiero w 1854 roku, ale w Hiszpanii, kraju o silnej pobożności maryjnej, uroczystość Niepokalanego Poczęcia Maryi obchodzi się już od 1644 roku.

Francisco de Zurbarán "Niepokalane poczęcie", olej na płótnie, 1632 Narodowe Muzeum Sztuki Katalońskiej Barcelona Francisco de Zurbarán "Niepokalane poczęcie", olej na płótnie, 1632 Narodowe Muzeum Sztuki Katalońskiej Barcelona

W 1649 ukazał się tam traktat „El arte de la pintura” („Sztuka malarstwa”), napisany przez Francisco Pacheco, malarza, a jednocześnie cenzora Trybunału Inkwizycji w Sewilli. Ustalał on obowiązujący model przedstawiania Niepokalanej. Miała być Ona malowana zgodnie z wizją z Apokalipsy św. Jana jako „niewiasta obleczona w słońce i księżyc u jej stóp” (Ap 12,1). Obraz Francisco de Zurbarána, choć powstał jeszcze przed opublikowaniem tej koncepcji, jest jej dobrą ilustracją. Słońce znajduje się za Maryją, rozświetlając Jej postać żółtym światłem, a księżyc artysta umieścił pod Jej stopami. Z obu stron wizerunek otaczają kojarzone z Nią symbole, znane m.in. z Litanii Loretańskiej. Z lewej strony widzimy „Dom złoty” i „Gwiazdę zaranną”, natomiast z prawej – schody do „Wieży z kości słoniowej” i „Zwierciadło sprawiedliwości”.

U góry po obu stronach artysta namalował anioły trzymające róże i lilie – kwiaty tradycyjnie związane z symboliką maryjną, oraz tablice z łacińskimi napisami: QUAE EST ISTA z lewej oraz AURORA CONSURGENS z prawej. To skrócony cytat z Pieśni nad Pieśniami: Quae est ista, quae progreditur quasi aurora consurgens („Kimże jest ta, która świeci z wysoka jak zorza” – PnP 6,10).

Na dole klęczą adorujący Maryję księża, prawdopodobnie fundatorzy dzieła. Przy ich ustach, jak we współczesnym komiksie, artysta zanotował wypowiadane przez nich słowa. To z kolei cytaty z antyfony Ave Maris Stella („Witaj, Gwiazdo Morza”): MONSTRA TE ESSE MATREM („Okaż, żeś jest Matką”) oraz MITES FAC ET CASTOS („Daj nam żyć w pokorze”).

Leszek Śliwa

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.