Polska była pierwszą i najboleśniej doświadczoną ofiarą II wojny światowej. Wyszła z niej terytorialnie okrojona, pozbawiona suwerenności. Życie straciło przeszło 6 mln obywateli. Straty i szkody materialne w mieniu państwowym i prywatnym wyniosły ponad 258 mld przedwojennych złotych. To około 48,8 mld dolarów amerykańskich, przy zastosowaniu kursu z sierpnia 1939 r., zgodnie z którym 1 dolar odpowiadał 5,3 zł (podaję za Opinią prawną Biura Analiz Sejmowych). Polska straciła podczas wojny 38 proc. majątku narodowego, a np. Francja zaledwie 1,5 proc., natomiast Wielka Brytania niecały procent.

Jednostronne oświadczenie

W Poczdamie zwycięskie mocarstwa zdecydowały, że Polska otrzyma reparacje wojenne z części majątku, jaki dostał Związek Sowiecki. Podział świata na dwa zwalczające się bloki militarne spowodował, że i tego nie dostaliśmy. W połowie sierpnia 1953 r. Moskwa zrezygnowała z dalszego pobierania reparacji, a 23 sierpnia 1953 r. podobną decyzję podjęły władze w Warszawie. W oświadczeniu Rady Ministrów, podpisanym przez premiera Bolesława Bieruta, czytamy m.in.: „Rząd PRL – pragnąc wnieść swój dalszy wkład w dzieło uregulowania problemu niemieckiego w duchu pokojowym i demokratycznym oraz zgodnie z interesami narodu polskiego i wszystkich pokój miłujących narodów – powziął decyzję o zrzeczeniu się z dniem 1 stycznia 1954 r. spłaty odszkodowań na rzecz Polski”. Ten dokument jest dzisiaj przywoływany zarówno przez stronę niemiecką, jak i przez sporą część polskich ekspertów jako formalne zrzeczenie się przez Polskę reparacji wojennych oraz odszkodowań ze strony Niemiec.