Przed wojną ks. Emil Szramek był znany jako wybitny intelektualista, koneser sztuki, bibliofil, który zgromadził jeden z najcenniejszych księgozbiorów na Górnym Śląsku oraz wspaniałą kolekcję malarską. Był człowiekiem sukcesu w całym tego słowa znaczeniu, szanowanym i cenionym zarówno w kręgach kościelnych, jak i świeckich. Jego publikacje naukowe, a zwłaszcza rozprawa o socjologicznych uwarunkowaniach kwestii narodowościowej na Górnym Śląsku, wyprzedzały epokę. Nie wpisywał się w ciasny model patriotyzmu, który na tym terenie topornie i wyrządzając wiele szkód sprawie narodowej, lansowała śląska sanacja. W czasie studiów teologicznych we Wrocławiu angażował się w działalność tajnej narodowej organizacji ZET, a w czasie powstań śląskich oraz plebiscytu działał na rzecz przyłączenia Górnego Śląska do Polski. Pobiła go za to niemiecka bojówka.

Jednak później jako proboszcz parafii mariackiej w Katowicach bronił praw Niemców do modlitwy we własnym języku i nie zgodził się na ograniczenie niemieckich nabożeństw. Gorliwy duszpasterz, świetny kaznodzieja oraz wyrafinowany esteta w obozach stał się heroicznym świadkiem wiary.