Ponieważ nie udało mu się znaleźć tej "nowej metody", reżyser podjął się realizacji filmu najdalszego od populizmu – "Pasażerki".

Od słuchowiska do filmu

Punktem wyjścia stało się słuchowisko Zofii Posmysz-Piaseckiej "Pasażerka z kabiny 45", które w roku 1959 Munk usłyszał w radio. Nie wiele miało ono wspólnego z późniejszym filmem, oprócz ramy narracyjnej. Reżyser nawiązał kontakt z autorką i nakłonił ją do napisania w oparciu o ten pomysł widowiska telewizyjnego, które rok później wystawił. Następnie wraz z autorką napisali scenariusz filmowy od nowa. W filmowej wersji Munk prowadził już własny dyskurs. Szedł tropem myśli Tadeusza Borowskiego, ale jednocześnie przekraczał je. Nie był w stanie pogodzić się z ich skrajnym pesymizmem, szukał psychologicznych, ludzkich kluczy do rozszyfrowania natury relacji między dwiema kobietami: obozową więźniarką i jej hitlerowską nadzorczynią.  Pobyt na terenie obozu w Oświęcimiu podczas zdjęć do filmu był dla reżyser osobistym doświadczeniem, mieszkał w apartamencie komendanta Hoessa. Do samego końca starał się, by to prywatne doświadczenie zaważyło na kształcie filmu. Dlatego projekt ciągle ewoluował.

Film rozpoczyna się sceną na pokładzie statku. Jest to seria czarno-białych statycznych zdjęć. W tłumie turystów znajduje się niemieckie małżeństwo, Walter i Liza. Tak naprawdę niewiele wiedzą o swojej przeszłości, tworzą jednak całkiem dobry związek. W jednym z portów na statek wsiada kobieta, która przypomina Lizie kogoś, kogo poznała przed laty, służąc w kobiecych formacjach SS w Auschwitz. Liza (Aleksandra Śląska) we wspomnieniach wraca do obozowej przeszłości. Przypomina sobie jedną z więźniarek, na której wypróbowywała esesmańskie metody "wychowawcze". Marta (Anna Ciepielewska), bo tak nazywała się więźniarka, nie dała się złamać. Liza aż do tej pory była przekonana, że tamta zginęła...

Tragiczna śmierć

Niestety w trakcie zdjęć, Munk zmarł z powodu wypadku samochodowego, jaki miał pod Łowiczem. Wszystko wydarzyło się w krótkiej przerwie w zdjęciach do sekwencji obozowej "Pasażerki", która była już w zaawansowanej fazie realizacji. "Tragiczna wiadomość o śmierci Andrzeja Munka wstrząsnęła nami. Trudno ochłonąć po stracie, która dotknęła polską kinematografię, polską kulturę, nas wszystkich. Odszedł czołowy twórca polskiej sztuki filmowej, artysta, którego dzieło weszło na trwałe do historii naszego filmu. Dzieło to było ściśle związane z tradycją naszej sztuki narodowej, rozwijając jej najżywotniejsze i najpiękniejsze wątki, będąc jednocześnie dramatyczną z nią polemiką" – słowa te pochodzą z nekrologu zamieszczonego w tygodniku Film.

Tragiczna śmierć Munka we wrześniu 1961 roku tuż przed ukończeniem "Pasażerki", sprawiła, że nigdy nie poznamy jaki miał być ostateczny kształt filmu. Jednak nawet kaleka, niedokończona wersja, którą w 1963 roku dzięki inicjatywie przyjaciół pokazano w kinach, stała się wydarzeniem. "Jest to chyba jedyny w dziejach kina przypadek, w którym film nieukończony, kaleki – czerpie niespodziewaną siłę ze swego okaleczenia i jawi się nam w postaci wielokrotnie bardziej atrakcyjne, niż poświęcone temu samemu tematowi utwory wypracowane w każdym szczególe i wchodzące na ekran w swej wersji definitywnej"[ K. Eberhardt, Trzy barwy czasu].

Aktorzy biorący udział w filmie, nie potrafili pogodzić się ze śmiercią reżysera. Anna Ciepielewska: "Byliśmy młodzi, uważaliśmy siebie za nieśmiertelnych. I nagle dotknęło nas takie bezpośrednie, straszne, bezsensowne zetknięcie ze śmiercią. Żył i nie wróci do nas" [Ł. Figielski, B. Michalak, Prywatna historia kina polskiego]. 

Po jego śmierci trudno było znaleźć kogoś, kto byłby w stanie dokończyć film. Po powrocie Bossaka powierzono to zadanie Lesiewiczowi. Był on przyjacielem Munka, myślał podobnie, miał też za sobą kilka filmów fabularnych. "On zmontował te materiały po raz drugi, gdyż wpadł na pomysł, by część statkową zachować, ale w postaci stopklatek, czyli zdjęć fotograficznych opatrzonych komentarzem" [Ł. Figielski, B. Michalak, Prywatna historia kina polskiego].

"Pasażerka" weszła więc na ekrany w dwa lata po śmierci Munka, dokładnie 20 września 1963 roku, wywołując w Polsce, a wkrótce także na świecie – Cannes, Wenecja, Rzym, Paryż, Londyn, Praga, Nowy Jork – pewnego rodzaju wstrząs. 

Pokora wobec ofiar

Uderzający jest w tym filmie dystans Munka wobec relacji Lizy, ale także wielka pokora wobec milczenia ofiar, pustych oczu, zamkniętych twarzy więźniarek. Wielkie milczenie wypełnia "Pasażerkę" i tworzy przeciwwagę dla monologu Lizy. Gdyby nie postać Marty, która pojawia się na pokładzie transoceanicznego statku, którym podróżuje Liza z Walterem, byłoby ono nie do zniesienia. To właśnie Marta – milcząca, nie wiadomo czy żywa czy może jedynie urojona – posiada moc wyzwalania wspomnień byłej Aufseherin i panowania nad jej sumieniem [por. B. Stolarska, Andrzej Munk. W poszukiwaniu nadziei].

"Pasażerka" pozwala także uzmysłowić sobie, jak Szkoła Polska mogłaby się rozwijać, gdyby Andrzej Munk żył dalej.