Rocznica śląskiego zrywu

W wielu śląskich miastach oraz w Warszawie uczczono pamięć III powstania śląskiego.

Na ulice Katowic wyjechał specjalny tramwaj upamiętniający rocznicę wybuchu III powstania śląskiego.
Roman Koszowski /Foto Gość

W homilii wygłoszonej w archikatedrze św. Jana w Warszawie metropolita górnośląski abp Wiktor Skworc podkreślił, że „mocny Górny Śląsk oznacza silną Polskę”.

Powstanie wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921 r. Na jego czele stanął Wojciech Korfanty, który wcześniej kierował pracami Polskiego Komisariatu Plebiscytowego. Pomyślane było jako demonstracja zbrojna. Chciano wywrzeć nacisk na aliantów, którzy po plebiscycie zamierzali przyznać Polsce jedynie niewielką część spornych terenów. Powstanie wybuchło w odpowiednim momencie, było dobrze przygotowane, a siły powstańcze nieźle uzbrojone. Korfanty sprawdził się jako organizator czynu zbrojnego oraz cywilnej administracji, tworzonej na kontrolowanych przez powstańców terenach. Trzon oddziałów stanowili Górnoślązacy. W liczbie ponad 40 tys. poszli do walki, której celem było przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Ta plebejska, bitna, ale i karna armia została przygotowana w konspiracyjnych warunkach przez Polską Organizację Wojskową (POW) Górnego Śląska. Wspierała ją liczna grupa ochotników z całej Polski, w tym wielu wojskowych.

Powstańcy opanowali prawie cały obszar plebiscytowy. Jednak pod koniec maja siły niemieckie przeszły do kontrofensywy. Najbardziej krwawe walki toczyły się o masyw Góry św. Anny. Powstańcy musieli się stamtąd wycofać, ale natarcie niemieckie zostało zatrzymane. W lipcu pod naciskiem sił międzynarodowych podpisany został rozejm.

W sensie politycznym powstanie zostało rozstrzygnięte 12 października 1921 r., kiedy Rada Ligi Narodów zdecydowała o podziale Górnego Śląska. Do Polski z obszaru plebiscytowego przyłączono najbardziej przemysłową jego część, m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewską Hutę (obecnie Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczynę. W Niemczech pozostały m.in. Gliwice, Zabrze, Bytom. Znaczenie powstania podsumował Wojciech Korfanty słowami: „Cud nad Wisłą uratował Polskę od zguby, cud nad Odrą dał Polsce Śląsk”.