Jednym z powodów, które sprawiły, że Andrzej Duda wygrał wybory prezydenckie, była nadzieja na odbudowanie wspólnoty i przerwanie niszczącej wojny na słowa, emocje i wrogie gesty. Polacy zapragnęli normalności, w której ludzie różniący się poglądami politycznymi potrafią ze sobą rozmawiać i współpracować. Od zaprzysiężenia nowego Prezydenta RP minęło
7 tygodni, a atmosfery pojednania i przykładów współpracy wciąż w życiu publicznym niewiele. Okoliczności temu nie sprzyjają, toczy się kampania wyborcza i poważnych problemów w polityce krajowej oraz europejskiej przybywa, a nie ubywa.



Jeśli wierzyć polskim i niemieckim mediom opiniotwórczym, także kryzys migracyjny okazał się zbyt trudnym wyzwaniem dla polskiego społeczeństwa. Podobno podzielił je na solidarnych i otwartych Europejczyków, którzy chcą przyjąć uchodźców z państw objętych konfliktami zbrojnymi, oraz na antyeuropejskich ksenofobów, którzy się na to nie godzą. Ci pierwsi w pięknych słowach wyrażają empatię i solidarność z uchodźcami, ci drudzy domagają się prawa Polski do suwerennych decyzji oraz partnerstwa w podejmowaniu unijnych decyzji. Przypominają też o obowiązku chronienia unijnych granic oraz o skomplikowanych, kulturowych i politycznych konsekwencjach wielkiej fali migracji. Pamiętają o źródłach; o prześladowaniu chrześcijan i zbrodniach popełnianych przez Państwo Islamskie na wyznawcach innych religii. 

Obok nowej fali oskarżeń i złych emocji pojawiła się w mediach „unijna edukacja”; albo okażemy więcej solidarności i chrześcijańskiego współczucia, albo zostaniemy do nich przymuszeni „siłą” i finansowymi sankcjami. Jednak kampania wyborcza ma swoje prawa, a zdanie wyborców bywa ważne. Medialne obrazy tragedii dzieci ginących na plażach, zderzone z relacjami z walk toczonych przez młodych migrantów na węgierskiej i chorwackiej granicy, zmieniły społeczne nastroje i akceptacja przyjmowania uchodźców spadła z majowego poziomu 72 proc. do 56 proc. w sierpniu (CBOS 122/2015). I chociaż nadal większość badanych uważa, że Polska powinna przyjmować uchodźców z krajów objętych konfliktami zbrojnymi, to ich osiedlenie się w Polsce akceptuje 6 proc., a połowa
oczekuje, że pozostaną w Polsce do czasu, aż będą mogli wrócić do siebie. 



Na pytanie, czy Polska powinna przejąć część uchodźców z Bliskiego Wschodu i Afryki Płn., z którymi państwa południowej Europy sobie nie radzą, większość (55 proc.) odpowiedziała: nie (tak – 36 proc. badanych). Także odgórne przydzielanie państwom Unii liczby uchodźców 52 proc. badanych uznało za złe rozwiązanie (35 proc. je akceptuje). Najważniejsze jest jednak źródło takich postaw – to ekonomia, a nie ideologia. Sceptycyzm wobec przyjmowania uchodźców deklarują głównie młodzi ludzie w wieku 18–34 lat, robotnicy po szkołach zawodowych, oceniający swoje warunki materialne jako złe. Co więcej, osoby o lewicowych i prawicowych poglądach wyrażają podobne, bardziej otwarte opinie niż niezdecydowani i osoby o poglądach centrowych. Mit religijnej ksenofobii rozwiewa także informacja, że sceptycyzm osób niepraktykujących wobec imigrantów jest wyraźnie wyższy niż wierzących i praktykujących. 

Innymi słowy, jesteśmy w tej kwestii podzieleni zupełnie inaczej, niż sugerują politycy obozu władzy. Migracja zarobkowa postrzegana jest jako zagrożenie na rynku pracy, bo Polska wciąż jest krajem, z którego młodzi wyjeżdżają za pracą i wyższymi płacami do Niemiec, Austrii, Szwecji i Wielkiej Brytanii. Gdy zobaczyli, że granice UE szturmują nie tylko prześladowani uchodźcy, lecz także konkurenci do miejsc pracy – pojawił się lęk. Polacy rozumieją, że uchodźcy i migranci z Syrii oraz Iraku nie chcą azylu w biednych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Stopniowo zaczęli rozumieć to także niemieccy i – miejmy nadzieję – polscy politycy.


Tak można zrozumieć niedzielne orędzie pani premier, która połączyła akceptację dla rozwiązań Komisji Europejskiej z deklaracją skierowaną do Polaków: przyjmiemy tylko uchodźców, a nie migrantów ekonomicznych, otworzymy się na uciekające przed śmiercią rodziny z dziećmi, będziemy negocjować i stawiać warunki – uszczelnienie zewnętrznych granic Unii, oddzielenie uchodźców od imigrantów ekonomicznych oraz kontrole naszych służb dot. przyjmowanych osób. Argumenty tych, których wcześniej obrażała oskarżeniami o ksenofobię, brak moralności i antyeuropejskość, zostały więc uwzględnione, ale połączone z jątrzącym apelem do partii politycznych, by nie podsycały niepotrzebnych lęków. Szkoda, że E. Kopacz woli dzielić niż integrować Polaków. Premier demokratycznego państwa nawet w trakcie kampanii wyborczej może – i powinien! – pokazać, że liczy się z opiniami obywateli, a opozycję traktuje jako ważnego partnera w debacie publicznej.



Także „Gazeta Wyborcza” w artykule o pierwszych 100 chrześcijańskich rodzinach uchodźców z Syrii sprowadzonych do Polski przez Fundację Estera, którymi zaopiekowały się parafie w całej Polsce, zauważyła, że syryjscy chrześcijanie lepiej niż inni zintegrują się z polskim społeczeństwem. Wielka szkoda, że zapomniała, iż jeszcze nie tak dawno piętnowała tych, którzy podobnie pisali i mówili o tym problemie. Pomimo wyraźnej zmiany stanowiska w sprawie uchodźców zarówno pani premier, jak i „Gazeta Wyborcza” nie zdobyły się na przyznanie chociażby częściowej racji swoim oponentom. Mogli wykonać gest na rzecz odbudowania wspólnoty. Szkoda, że tego nie uczynili.