Obóz powstał tuż po przejęciu władzy w Niemczech przez ruch narodowosocjalistyczny. Prawną podstawą dla jego stworzenia był przyjęty w końcu lutego 1933 r. tzw. dekret w sprawie pożaru (Reichstagsbrandverordnung), dla którego wydania pretekstem było podpalenie Reichstagu. Na tej podstawie naziści zawiesili wszystkie prawa obywatelskie w państwie. Obóz powołał 21 marca 1933 r. Heinrich Himmler, pełniący wówczas funkcję szefa policji w Monachium. Zlokalizowano go na terenie byłej fabryki amunicji, w oddalonym o 20 km miasteczku Dachau. Więźniów początkowo pilnowała policja bawarska. W idyllicznym podalpejskim krajobrazie, ale na terenie bagnistym o niezdrowym, wilgotnym klimacie stworzono infernalne miejsce, które na zawsze zapisało się w historii ludzkości. Jego powstanie zostało ogłoszone na specjalnej konferencji prasowej. Himmlerowi zależało, aby społeczeństwo otrzymało jasny sygnał, jaki los czeka przeciwników reżimu.

Państwo SS

Pierwszą załogę Dachau stanowili funkcjonariusze SA, później – po tzw. nocy długich noży w czerwcu 1934 r. – obóz przeszedł we władanie SS. Był państwem w państwie tej formacji. Jedynym źródłem prawa oraz formą jego egzekucji była tam wola komendanta obozu, osobiście wyznaczanego przez Himmlera. W Dachau szkoliła się większość komendantów obozów koncentracyjnych, które III Rzesza zakładała później na terenie okupowanej Europy.