Pierwszą osadę z epoki kamienia zidentyfikowaną w polskich wodach odkryli w jeziorze Gil Wielki na Pojezierzu Iławskim (woj. warmińsko-mazurskie) archeolodzy podwodni pod kierunkiem dr. hab. Andrzeja Pydyna z Zakładu Archeologii Podwodnej Instytutu Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pracowali oni wraz z warszawskim oddziałem Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich.

„W obrębie jednej z płycizn na tym akwenie odnaleźliśmy dużą ilość kości zwierzęcych, pozostałości po narzędziach wykonanych z poroża oraz liczne fragmenty naczyń ceramicznych, wykorzystywanych w różnych okresach przez minione społeczności. Wśród nich naszą uwagę skupiły fragmenty nawiązujące do tradycji późno neolitycznej, prawdopodobnie związane z ludnością tzw. kultury ceramiki sznurowej” – mówi PAP dr hab. Andrzej Pydyn.

Obecnie naukowcy czekają na wyniki analiz, które mają potwierdzić sugerowany, wczesny okres funkcjonowania zatopionej wioski. Według kierownika badań, stanowiska tego typu charakteryzują się bardzo dużym potencjałem badawczym, pozwalającym na odtworzenie nie tylko kultury materialnej, ale również środowiska społeczności pradziejowych. Jak zauważa badacz, nauka nie zna wiele osad społeczności kultury sznurowej, co dodatkowo podnosi rangę odkrycia.

W czasie badań zastosowano nowoczesne metody nieinwazyjne. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć skanowanie echosondą i sonarem bocznym. Dzięki temu naukowcy stworzyli dokładne mapy batymetryczne (mapy ukazujące głębokość) oraz zlokalizowali anomalie występujące na dnie badanych akwenów, które wskazują na miejsca potencjalne interesujące dla archeologów. Do sprawdzenie tego, co jest pod dnem wykorzystano natomiast georadar wskazujący anomalie znajdujące się w tzw. osadach dennych.

Kultura sznurowa to jedna z kultur kręgu naddunajskiego, która obejmował swym obszarem teren pomiędzy Bałtykiem, a Alpami; Renem i środkową Wołgą. Datowana jest na III tysiąclecie p.n.e. Jej osadnictwo w Polsce skupiało się na terenie Śląska, Pomorza Zachodniego i Wielkopolski.