Złożoność zadania, przed którym stanął papież, dobrze opisał w swej syntezie najnowszych dziejów Polski prof. Wojciech Roszkowski, stwierdzając, że Jan Paweł II „stanął przed największym wyzwaniem politycznym w życiu. Nie mógł swą wizytą podżyrować gwałtu na »Solidarności«, nie mógł też wezwać do oporu przeciw niesprawiedliwej władzy”. Wyjątkowo skomplikowana była także sytuacja międzynarodowa, gdyż napięcia między dwoma głównymi blokami wojskowo-politycznymi przypominały najgorsze czasy zimnej wojny.

Ciśnienie strachu

Przyjazd papieża w czerwcu 1983 r. został wymuszony okolicznościami politycznymi, ponieważ pierwotnie planowano, że jego wizyta odbędzie się w sierpniu 1982 r. i będzie centralnym punktem uroczystości 600-lecia obecności obrazu Matki Boskiej Jasnogórskiej na ziemiach polskich. Jednak gdy władze wiosną 1982 r. dowiedziały się, że Jan Paweł II domaga się zniesienia stanu wojennego oraz zwolnienia wszystkich więźniów politycznych, nie wyraziły zgody na jego przyjazd.