Zakon cysterski pojawił się na Pomorzu Wschodnim dzięki zaproszeniu tutejszych książąt. 2 lipca 1186 roku przybyły z Kołbacza konwent wraz z opatem Dithardem osiadł w nowo wybudowa nym klasztorze w Oliwie. Dobra zakonne, które na początku obejmowały 7 wiosek, stopniowo powiększały się o kolejne nadania, by w 1283 roku stać się latyfundium, liczącym 40 wiosek i folwarków. W latach 1226 i 1236 klasztor oliwski był celem najazdów Prusów, którzy go doszczętnie rabowali, niszczyli i palili, pozbawiając zakonników życia. Także napaści krzyżackie w latach 1246, 1247 oraz 1252 przyniosły wiele zniszczeń. Ostatecznie w roku 1308 Oliwa znalazła się pod panowaniem Krzyżaków, którzy w 1342 roku, po licznych zatargach, na mocy przywileju zatwierdzili wszystkie cysterskie posiadłości. 25 marca 1350 roku klasztor wraz kościołem został strawiony przez pożar. Przez następne 5 lat trwała odbudowa. Dzięki niej kościół przybrał kształt zbliżony do tego, jaki ma obecna katedra oliwska.