Mistrzostwa Europy to czas jedności, więc to również okazja, by chwilę poważnie zastanowić się nad sprawami zgody narodowej. Zbigniew Boniek nie zawsze zabiega o sympatię publiczności, ale często mówi rzeczy ciekawe. A ostatnio („Przegląd Sportowy”, 15 VI br.) mówił rzeczy ważniejsze niż sama piłka. Boniek wierzył (jak chyba my wszyscy), że wyjdziemy z grupy, że będziemy w ćwierćfinale i że „wyjście z grupy byłoby złamaniem takiego słowiańskiego syndromu, na który nie [można] już patrzeć”. Doskonale to rozumiem, bo mnie też boli ten notoryczny pesymizm, niewiara w swój kraj i to często ludzi, którym osobiście całkiem dobrze się powodzi. Na razie jednak – jak mówi Boniek – ciągle „wracamy do syndromu słowiańskiego, którego istotnym elementem jest pełne niepokoju pytanie: jak nas ocenia Europa?”. W Polsce nigdy nie zdarzyło się Heysel, nasi kibice nie wyzywali gości od „zwierząt” (jak potraktowano naszych piłkarzy w czasie pamiętnego meczu na Wembley), nie demolowali angielskich miast (tak jak zdemolowano Poznań w 1991 r.).

Jeśli Anglicy potem usunęli wiele z tych dramatycznych patologii – to nie z lęku o to, „jak nas ocenia Europa”, ale ze zwykłej odpowiedzialności, którą państwo ponosi za ludzi i pokój społeczny. U nas nie mamy problemów tej skali, choć, niestety, w dniu meczu z Rosją doszło do chuligańskich wybryków. Tak samo jak ministrowie Mucha i Gowin jestem zawiedziony wymierzeniem sprawcom jedynie kar „wolnościowych”, w zawieszeniu. Chuligani, którzy zaczepiają i biją cudzoziemców, powinni być karani surowo. To kwestia godności naszego kraju i potwierdzenia, że w Polsce działa skuteczna władza suwerenna. Gdy myślimy jednak o szerszej odpowiedzialności – warto zastanowić się, czy władza zrobiła wszystko, by nas przed takimi incydentami ochronić. Czy zrobiła wszystko, żeby wokół dobrego przebiegu mistrzostw zjednoczyć Polaków, rząd i opozycję? Niestety, minister Mucha ogłaszając, że 10 czerwca może dojść do ekscesów w czasie składania kwiatów przed Pałacem Prezydenckim – działała na granicy prowokacji. Jej wypowiedź była dla niechętnych Polsce mediów (w Rosji i nie tylko) atrakcyjną insynuacją. A jeśli miała dobre intencje? Dlaczego w takim razie nie poprosiła swojego wiceprezesa Grzegorza Schetynę, by spotkał się z wiceprezesem PiS Adamem Lipińskim (obaj się znają ze starej wrocławskiej opozycji) i poprosił go w zwyczajnej nieoficjalnej rozmowie o szczególną odpowiedzialność organizatorów w czasie comiesięcznych obchodów? Okazało się zresztą, że nie było najmniejszego powodu do obaw, tym bardziej więc nie było żadnego powodu do insynuacji minister Muchy wobec opozycji i jej sympatyków. Rząd jednak postanowił wystąpić jako obrońca Rosjan przed Polakami. Na zapowiedź rosyjskiego przemarszu przez Warszawę prezydent Gronkiewicz-Waltz nawet nie próbowała reagować odmownie.

A przecież mogła odpowiedzieć, że nie chcemy tworzyć precedensów, które oznaczałyby zgodę na podobne przemarsze polskich kibiców w przyszłości. Poseł Protasiewicz ogłosił jednak, że to kwestia „klasy i gościnności”. I w ten sposób dzisiejsza władza ustanowiła nowy standard prawa do marszów środkiem miast przez przyjezdnych kibiców w czasie wszystkich meczów polskiej Ekstraklasy. Samorządy mogą w przyszłości zachowywać się „bez klasy” i z tego prawa do „gościnności” wyłączać kibiców poszczególnych drużyn. Ale czy ogłoszenie, że prawo do przemarszów dotyczy tylko Rosjan w Warszawie, wzmocni szacunek dla Rzeczypospolitej, pewność, że państwo szanuje nas i nasze prawa? Albo będą samorządy jednak – kierując się odpowiedzialnością, oceną gwarancji bezpieczeństwa – odmawiać, uznając wyjątkowy charakter manifestacji rosyjskich kibiców, czyli mówiąc prościej: że co wolno Moskalowi – to nie tobie, Polaczkowi. O to chodziło? Czy ktoś naprawdę nie rozumie, że rządzenie krajem to coś więcej niż organizacja eventów i imprez? Nie lepiej więc było odmówić i jednocześnie zaapelować do wszystkich kibiców i mieszkańców Warszawy o przeciwstawienie się jakimkolwiek próbom prowokacji – nawet w przypadku bezprawnego przemarszu?

Wtedy byłoby jasne od samego początku, nawet w wypadku czysto werbalnej agresji, że miejscowi chuligani są wspólnikami prowokacji i działają przede wszystkim przeciw Polsce. I wreszcie minister Gowin, który uznał, że „chodzenie po ulicach w koszulkach z sierpem i młotem jest zachowaniem na granicy prawa”, ale „nie jest jeszcze propagowaniem komunizmu”. Rozumiem obawy i bezradność władz wobec ryzyka masowego lekceważenia przez cudzoziemców polskiego prawa na imprezie, którą sami organizujemy. Ale czy to powód, by rekwizyty zbrodniczej rewolucji (sierpy i młoty oraz budionnówki) uznawać za zgodne z dewizą UEFA: „Respect”? Czy nie można było zapowiedzieć władzom rosyjskim (i polskiej opinii publicznej), że jeśli na ulicach polskich miast pojawią się bolszewickie emblematy – Polska oficjalnie zawiadomi Radę Europy o usprawiedliwianiu tej totalitarnej nostalgii przez rosyjskie władze? Polityka powinna unikać niepotrzebnych konfliktów, ale powinna umieć znaleźć właściwą reakcję również w sytuacjach trudnych. I działać dla własnego społeczeństwa – bo tylko wtedy Polacy będą mogli się z nią identyfikować. Dobra polityka musi być oparta na szacunku dla swojego narodu i wolna od kompleksów „słowiańskiego syndromu”, o którym tak celnie mówił najwybitniejszy piłkarz w historii polskiego futbolu. •