Wystarczy, że znajdziesz milion podobnie myślących w danej sprawie Europejczyków. I przekonasz Brukselę, że projekt jest zgodny z „wartościami europejskimi”.Od 1 kwietnia każdy mieszkaniec Unii może zgłaszać Komisji Europejskiej tzw. europejskie inicjatywy obywatelskie. Taką możliwość przewidywał obowiązujący traktat lizboński. Oczywiście nie dzieje się to automatycznie i wymaga przejścia niezwykle skomplikowanego i długiego procesu. Studiując szczegółowe zasady zgłaszania inicjatywy, można wręcz odnieść wrażenie, że cała procedura będzie służyć bardziej tworzeniu kolejnych etatów dla urzędników i ekspertów Komisji Europejskiej, którzy poddadzą obywatelskie projekty wnikliwej analizie, niż rzeczywistej zmianie unijnego prawa. Być może chodzi też o zwiększenie poczucia obywateli, że mają realny wpływ na unijną politykę, bo w ostatnich latach europejskie elity wykazywały ostentacyjne wręcz lekceważenie woli mieszkańców Unii, co pokazał zwłaszcza sposób wprowadzenia w życie traktatu z Lizbony, czyli poprawionej wersji niedoszłej konstytucji UE. Spróbujmy przyjrzeć się teoretycznie dostępnej dla każdego ścieżce legislacyjnej.

Krok 1: Przedmiot

Warunkiem zgłoszenia inicjatywy obywatelskiej jest to, by przedmiot projektu w ogóle leżał w kompetencjach UE. Wymaga to od pomysłodawców dokładnego przestudiowania traktatów unijnych (dostępnych m.in. na stronie internetowej Komisji Europejskiej). Nie można na przykład zgłosić projektu wprowadzenia jednolitego podatku dochodowego w całej UE, ponieważ traktaty wyraźnie mówią, że wysokość podatków leży w wyłącznej kompetencji rządów krajowych. Unia tylko kontroluje, czy przepisy podatkowe nie naruszają zasad unijnych, jak swobodny przepływ towarów, usług i kapitału. W praktyce Unia może jednak wywierać nacisk na taką zmianę polityki podatkowej państw, która zablokuje realną konkurencję systemów podatkowych, a przez to samych przedsiębiorstw (Komisja na swojej stronie podaje otwarcie, że Unia czuwa nad tym, „by przedsiębiorstwa w danym kraju nie miały przewagi konkurencyjnej nad podmiotami działającymi w innym kraju UE”). Mimo to ustalanie jednolitej wysokości podatków dla wszystkich krajów mogłoby się odbywać wyłącznie po zgodzie wszystkich państw członkowskich i zmianach w traktatach (co może stać się realne np. w ramach tzw. paktu fiskalnego), ale sama inicjatywa obywatelska traktatów zmienić nie może.