Sprawność Greków

Ks. Artur Malina

|

GN 10/2012

publikacja 10.03.2012 17:00

Achajscy bohaterzy spod murów Troi nie tylko posługiwali się sprawnie orężem bojowym, ale także opanowali doskonale sztukę przemawiania, ponieważ świetnie znali moc słowa mówionego.

Sprawność Greków

Ten epicki obraz dawnych herosów, następnym wiekom pozostawiony przez Homera, stał się sławną i przekonującą ilustracją zasady przypominanej wszystkim Grekom: „Być sprawnym w mowie i człowiekiem czynu w działaniu” (Iliada IX, 443). Troska o posiadanie tych sprawności wyrażała się na różne sposoby. Przygotowanie do życia społecznego często powierzano sofistom, czyli zawodowym nauczycielom mądrości (sofia). Ich program edukacyjny okazał się jednak dość jednostronny i nie prowadził do zdobycia mądrości prawdziwej.

Sokrates i Platon przestrzegali przed redukowaniem mądrości do sztuki przekonywania i prowadzenia sporów. Tego rodzaju wykształcenie, zamiast umożliwiać poznawanie prawdy i pomagać w dążeniu do moralności, uzależniało wartość wypowiadanych sądów przede wszystkim od umiejętności przemawiającego. Św. Augustyn przypominał, że sam uległ wpływom tej sztuki, która, choć stała się bardzo atrakcyjna również w kręgu kultury łacińskiej, nie mogła przynieść rzeczywistej korzyści dla umysłu: „Moje uszy już się nasyciły takimi opowieściami, które teraz nie stawały się lepsze przez to, że były z większym kunsztem formułowane. Czyż sam dobry styl może nadać zdaniu prawdziwość? Czy miła twarz i składność wypowiedzi są zawsze dowodem mądrego umysłu?” (Wyznania V, 4).

Pawłowe skojarzenie dążeń pogan – nazywanych w listach Grekami – z poszukiwaniem mądrości odpowiada przedstawionemu kontekstowi historycznemu. W czterech wersetach apostoł dwukrotnie łączy mądrość ze wzmianką o Grekach. Ten związek nie odnosi się tylko do wąsko rozumianej sztuki sofistów, ale oznacza wszelkie poszukiwania filozoficzne w świecie greckim i hellenistycznym, włączając zarówno bogatą refleksję religijną judaizmu reprezentowanego przez Filona z Aleksandrii, jak i gnostyckie ideologie powstające na granicach religii żydowskiej. Podobnie jak ze strony Żydów żądania znaków, tak wysiłki pogan w celu zdobycia mądrości okazały się daremne. Nie są oni jednak pozostawieni samym sobie. Bóg z nich powołuje tych, którym głoszony jest Chrystus – właśnie dla jednych i dla drugich – rzeczywista moc i prawdziwa mądrość Boża.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.