Andrzej Grajewski: Rozmawiamy tuż przed podpisaniem przez Polskę unii fiskalnej, która realnie ograniczy zakres naszej suwerenności w wielu sprawach gospodarczych. Jaki sens ma dzisiaj pojęcie „suwerenność”?

Prof. Andrzej Nowak: – Taki sam jak zawsze. Suwerenność oznacza wolność decydowania o sobie. Najlepiej określa to łacińska formuła Ex imperio libertas, oznaczająca możliwość rozkazywania samemu sobie i czerpane stąd poczucie wolności. O to walczyli nasi przodkowie.

Wstępując do Unii Europejskiej, dokonaliśmy jednak cesji części naszej suwerenności...

– … ale jednocześnie umawialiśmy się, że proces zrzekania się naszej suwerenności nie będzie trwał nieprzerwanie, aż do całkowitego rozpuszczenia polskiej wspólnoty politycznej we wspólnocie europejskiej. Chodziło o wzmocnienie polskiej wolności siłą solidarnej wspólnoty państw tworzących UE. I to wielu z nas przekonywało. Zwłaszcza w naszym położeniu geopolitycznym, gdzie żywe były (i są) obawy przed potężnym wschodnim sąsiadem i jego neoimperialną polityką. To nakazywało szukać zabezpieczenia naszej suwerenności zagrożonej ze Wschodu przez częściowe jej ograniczenie wewnątrz szerszej wspólnoty europejskiej. Ten wybór miał nam także dać szansę likwidacji historycznych obaw przed Niemcami. Takich argumentów używał m.in. Zbigniew Brzeziński, podkreślając, że akces do Unii oznacza wejście do wspólnoty, której Niemcy są tylko częścią, a nie samodzielnym władcą.