Państwo, które się nie wtrąca

W książce „Rynek i Wolność” Linda i Morris Tannehill słusznie zauważają, że uległość większości ludzi wobec rządu bierze się z przekonania, że taki czy inny rząd – jest jednak niezbędny do ochrony przed wewnętrzną i zewnętrzną agresją.

Gdybyśmy jednak spojrzeli na rząd jak na przymusowy monopol, który musi ściągać od obywateli haracze (podatki i parapodatki) właśnie dlatego, że bez przymusu nikt niczego by mu nie dał, dostrzeglibyśmy, że to, co dotąd uważaliśmy za siłę polityków, jest w istocie ich słabością. Politycy czują, że większość z nas chce – i słusznie – decydować o sobie samodzielnie, dlatego wymyślają niestworzone zagrożenia, mające usprawiedliwić ich rosnącą władzę.

Zwycięzca bierze wszystko
Wyobraźmy sobie państwo jako podwórko, o którego każdy metr walczą ze sobą dwie drużyny: polityków i obywateli. Każdy fragment ziemi wyrwany przez polityków powiększa ich władzę, a każdy kawałek placu wywalczony przez obywateli ją umniejsza. W walce tej rzecz jasna chodzi tak naprawdę o to, żeby politycy z obywatelami mogli skutecznie zarządzać podwórkiem – na przykład decydować, komu je dać w ajencję – a później uczciwie dzielić się zyskami.

Jeśli ich siły okażą się wyrównane, jeśli połowę podwórza wywalczą dla siebie politycy, a połowa przypadnie w udziale ludziom – obie strony będą się nawzajem szanować i przy podejmowaniu decyzji ich głos będzie się liczył tak samo. Jeśli natomiast trzy czwarte placu zajmą politycy, to oczywiście zaczną się panoszyć, a obywatele nie będą mieć nic do gadania.

Czytelnicy często pytają mnie, co zrobić, żeby głos ludzi był bardziej słyszalny, żeby obywatele mieli więcej do powiedzenia w sprawach publicznych. Po czym ci sami czytelnicy przyznają, że głosują na partie populistyczne – czyli te same partie, które już w kampanii wyborczej zapowiadały, że zajmą 80 procent podwórza!