Złośliwy i mądry okularnik

Złote myśli Miltona Friedmana:
Nic nie tworzy tak wielu miejsc pracy dla ekonomistów, co kontrola i interwencja ze strony państwa. Dlatego wszystkich ekonomistów cechuje schizofrenia: ich dyscyplina naukowa każe im faworyzować wolny rynek, ich własny interes każe im faworyzować interwencjonizm państwa. Nie istnieje coś takiego jak darmowe obiady. Dla polityka istnieją dwa rodzaje pieniędzy: moje pieniądze i wasze pieniądze. Wasze można wyrzucać przez okno – przecież nie są moje

Ze wszystkiego, co napisano i powiedziano o Miltonie Friedmanie po jego śmierci, najbardziej trafna wydaje mi się, wypowiedziana z uśmiechem, ciepła uwaga jego wieloletniej przyjaciółki Margaret Thatcher: „To był najbardziej łysy, złośliwy i mądry okularnik, jakiego znałam. Był prawdziwym przyjacielem”. Była premier Wielkiej Brytanii miała rację – Friedmanowi natura poskąpiła zarówno włosów, jak i wzrostu. Z jednego i drugiego żartował we właściwy sobie sposób: „Jestem niski, bo przygniata mnie do ziemi ciężar światowej ekonomii, który dźwigam na swoich barkach. Łysy – bo włosy wypadły mi od ciągłego stawania dęba na wieść o kolejnych posunięciach rządu”.

Wolny wybór
Cięty dowcip był, oprócz ogromnej wiedzy ekonomicznej i życiowej energii, cechą rozpoznawczą Friedmana. Echa jego złośliwych żartów pobrzmiewały w wielu publicznych wystąpieniach prezydenta Ronalda Reagana – Friedman nie tylko się z nim przyjaźnił, ale przez wiele lat był jego doradcą.
Ironiczne uwagi ekonomisty, uderzające swoją trafnością, stały się studnią, z której na potrzeby własnych przemówień czerpało wielu światowych przywódców, chcących przekonać własne narody o konieczności wprowadzenia wolnorynkowych reform.

Nic dziwnego, on sam był błyskotliwym mówcą, o którym mawiano, że nigdy nie brakuje mu argumentów. Komentarze ekonomiczne profesora Friedmana, pisane językiem zrozumiałym dla wszystkich, zmieniły sposób myślenia o gospodarce najpierw w Stanach Zjednoczonych (jego felietony publikowane przez ponad 20 lat w amerykańskim „Newsweeku” cieszyły się ogromną popularnością), a później w wielu innych krajach świata, między innymi w Estonii, Irlandii oraz Chile. Maart Larr, były premier Estonii i twórca estońskiego cudu gospodarczego, pytany w jednym z wywiadów, jak udało mu się doprowadzić Estonię do tak niebywałego rozkwitu, odpowiedział: „Przeczytałem w życiu jedną ekonomiczną książkę – »Wolny wybór« Miltona i Rose Friedmanów. Wziąłem kartkę i wypisałem te ich reformy, które się udały w innych krajach, takich jak Niemcy i Irlandia, i wprowadziłem u siebie”.

Milton Friedman urodził się 31 lipca 1912 r. w Nowym Jorku jako syn żydowskich imigrantów. Studiował na Rutgers University w New Jersey i uniwersytecie w Chicago, a doktorat uzyskał na Columbia University w Nowym Jorku. W latach 1966– –77 wykładał na uniwersytecie w Chicago. Zmarł na serce 16 listopada 2006 roku w szpitalu w San Francisco. W 1976 dostał Nagrodę Nobla za dokonania w zakresie analizy konsumpcji, historii i teorii monetarnej oraz za pokazanie złożoności polityki stabilizacji.